حجت الاسلام و المسلمین احمد واعظی، رییس دفتر تبلیغات حوزه علمیه، جمعه، 23 آبان در همایش بین المللی اندیشه‌های علامه طباطبایی در تفسیر المیزان در تبیین نظریه عدالت از دیدگاه علامه گفت: در برخی اذهان عدالت را مساوی با عدالت اجتماعی می‌گیرند در حالی که ایندو با هم تفاوت دارد و برخی از مکاتب با وجود انکار عدالت اجتماعی قایل به فضیلت و ارزش عدالت هستند.
وی با اشاره به این‌که علامه از یک نگاه نظریه پرداز در حوزه عدالت است و در نگاهی دیگر نمی‌توان ایشان را نظریه پرداز معرفی کرد، اظهار داشت: با نگاهی سخت‌گیرانه به فردی نظریه پرداز در عدالت می‌گوییم که درباره معیارها و شاخص‌های عدالت، نحوه ارتباط فضیلت عدالت با سایر فضیلت‌های اجتماعی، جایگاه عدالت، تقدم و تاخر عدالت با دیگر فضیلت‌های اجتماعی نظریه داده باشد و در نگاه وسیع‌تر هر فردی که در بخشی از حوزه‌های عدالت‌پژوهی سخن ارایه کرده باشد را نظریه پرداز بدانیم.
رییس دفتر تبلیغات حوزه علمیه ادامه داد: مرحوم علامه در محورهای مفهوم و تحلیل عدالت، تعریف عدالت اجتماعی، ضرورت عدالت و منشای ارزشمندی عدالت نظراتی را ارایه کرده‌اند ولی در باب معیارها و شاخص‌ها و نسبیت عدالت با دیگر فضیلت‌ها سخنی نفرموده‌اند، بنابراین طبق معنای دوم ایشان نظریه‌پرداز عدالت محسوب می‌شوند.
وی با بیان این‌که علامه در این‌گونه مسایل مباحثی مناقشه برانگیز مطرح کرده‌اند که موجب اعتراض برخی از اندیشمندان همانند شهید مطهری(ره) شده است، گفت: علامه طباطبایی(ره) در موضوع ضرورت عدالت و منشای اذعان و تصدیق ارزشمندی عدالت فرموده‌اند که این مطلب به استخدام‌گری انسان بر می‌گردد یعنی انسان برای رفع نیاز خود تمایل دارد که عدالت جمعی محقق شود.
حجت الاسلام و المسلمین واعظی با اشاره به این‌که طبق سخن علامه عدالت ابزاری است که برای رفع نیاز شخصی مورد استفاده قرار می‌گیرد که در نتیجه حسن و قبح آن نیز اعتباری خواهد شد، بیان داشت: طبق اعتراض دیگران این سخن سه تالی فاسد دارد اول آنکه انسان مدنی بالطبع نخواهد بود و مدنی بالضرورة خواهد شد؛ دوم این‌که عدالت دیگر یک فضیلت نخواهد بود و سوم این‌که عدالت ارزش فی نفسه نخواهد داشت و ارزش ابزاری پیدا خواهد کرد.
وی با بیان این‌که علامه این سخن را در باب عدالت مطرح کرده‌اند اما این همه نظر ایشان نیست و باید دیگر سخنان علامه در کنار این مطلب مورد توجه قرار بگیرد که در اینصورت دیگر اشکالات فوق وارد نخواهد بود، اظهار داشت: این تحلیل علامه در سطح شعور اجتماعی عمومی است یعنی بشر بدون توجه به هر دین و مذهب و بدون نگاه به هرگونه رشد روحی این حداقل از عدالت را درک می‌کند.
استاد حوزه علمیه در بیان اندیشه علامه طباطبایی(ره) افزود: طبق نظرات ایشان انسان در حد شعور عمومی اجتماعی راهی برای رسیدن به اخلاق فاضله ندارد و تصریح می‌کنند که توحید، عدل و قسط از امور فطری است که از قوه ناطقه بشری نشات می‌گیرد.
وی با اشاره به این‌که در نگاه علامه، عقل عملی که حسن و قبح را درک می‌کند دارای دو مرتبه است، گفت: عقل عملی که در همه انسان‌ها بالفعل ظهور دارد و از احساسات شهوی و غضبی بشر منبعث می‌شود و عقل عملی بالقوة که از نفس ناطقة قدسی منشاء می‌گیرد و علامه در فضای عقل عملی بالفعل و در سطح شعور اجتماعی اولیه چنین مطالبی را ارایه کرده که این اشکالات وارد نخواهد بود.
گفتنی است، همایش بین المللی اندیشه‌های علامه طباطبایی در تفسیر المیزان به مدت دو روز از پنج شنبه 22 آبان با حضور اندیشمندان داخلی و خارجی در مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در حال برگزاری است.
